Heideraathoning – de kracht van heidehoning in honingraat!

Heidehoning is een zeer krachtige honing, die bijen maken van nectar uit de struikheide. Deze honing heeft een heerlijke, kruidige aroma die je ook ruikt als je over de hei wandelt of fietst. Deze heerlijk geurende honing is dan ook een ware smaaksensatie! Bovendien is heidehoning een van de beste en gezondste honingsoorten ter wereld!

Daarom begint ieder jaar in augustus ons hart weer wat sneller te kloppen, want in deze maand start normaal gesproken de bloei van de Veluwse heidevelden in Nederland. De prachtige diep-paarse vlakten met bloeiende struikheide -de Calluna Vulgaris- zijn werkelijk oogstrelend. Het is zeker de moeite waard om deze eens te bezoeken!

Het ontstaan van Veluwse heidevelden

De heidevelden zijn ontstaan nadat de Veluwse bossen werden gekapt, omdat er in het westen van het land veel hout nodig was voor huizenbouw en heipalen. Op de ontstane kale plekken kiemden heideplanten. Dit kon doordat zaadjes van de heide oliehoudend zijn en hierdoor tientallen jaren kiemkrachtig blijven.

Omdat heide eigenlijk een pioniersvegetatie is, veranderen heidevelden als je de natuur haar gang laat gaan na enkele decennia volledig in bos. Maar doordat arme Veluwse boeren de heidevelden lieten begrazen door hun schapen gebeurde dit niet.

De schaapherder -ook wel scheper genoemd- trekt met de kudde over de heide. Ondertussen voeden de schapen zich met grassen en jonge boompjes die tussen de heidestruiken groeien. Omdat de schapen slechts mondjesmaat van de heidestruiken eten, zorgt het begrazen van heidevelden er dus voor dat deze niet veranderen in bos. Heide is in feite een cultuurlandschap dat door menselijke inspanning in stand gehouden wordt.

Bijen op de heide voor de beste honing

Veel van die arme Veluwse boertjes hadden op hun erf ook bijenkorven. En wat ontdekten zij: ook voor de bijen blijkt de bloei van de heidevelden een prachtig feest! De miljarden bloeiende paarse bloemen vormen een heus 5-sterrendiner! Tenminste, als de heide nectar geeft, maar daarover later meer.

Veluwse imkers brengen daarom als sinds jaar en dag hun bijenkorven en -kasten naar de heide voor het winnen van heidehoning. Automatisch dragen zij zo ook een steentje bij aan het in stand houden van de heidevelden, omdat de bijen tijdens het verzamelen van nectar uit de heide ook zorgen voor een goede bestuiving. Dankzij deze bestuiving kunnen de heidestruiken zaad vormen, zodat er na het plaggen van de heide weer nieuwe heidestruikjes groeien.

De bijen van De Valksche Bijenhof brengen wij ieder jaar weer naar de heidevelden om zo de beste Nederlandse honing te kunnen oogsten. Echter, succes is niet altijd verzekerd! Voor het verkrijgen van heidehoning moeten echt alle omstandigheden optimaal zijn. Allereerst moet er in juli voldoende regen vallen, zodat de planten goed uitlopen en veel bloemknoppen kunnen maken.

Als de heide eenmaal bloeit en de bijen zijn geplaatst, is succes nog allerminst gegarandeerd. Want ook de weersomstandigheden tijdens de bloei hebben een grote invloed. Zo moet het in de middag eigenlijk rond de 20ºC zijn met daarop volgend koudere nachten, en moet het af en toe regenen. Verder mag de wind niet uit het noorden of noordoosten komen.

En zelfs als alle weersomstandigheden optimaal zijn, blijft het spannend: ook het heidehaantje kan nog toeslaan. Dit insect vreet in sommige jaren massaal de heideplanten aan, zodat meer dan 90% van de planten afsterft en geen nectar maakt…

Echte heideraathoning of heidehoning?

Heideraathoning is de meest authentieke heidehoning die we kennen. Korfimkers in vroeger dagen richtten zich dan ook volledig in op het maken van heideraathoning. Voor dit type honing moeten de bijen zelf nieuwe raten produceren en deze vullen met heidehoning.

Het mooie van heideraat is dat je deze honing met was en al op kunt eten. Het is de meest zuivere en onbewerkte vorm van honing die waardevolle bouwstenen bevat. Zo bevat deze heideraathoning voor zover ons bekend veruit de meeste mineralen en antioxidanten van alle honingsoorten.

De honing die door bijen in oudere raten opgeslagen is, kan niet met raat en al gegeten worden, omdat die veel te taai is. Vroeger werd deze honing er dan uit geperst, omdat het slingeren van heidehoning nog niet mogelijk was. Deze heidehoning uit de pers heeft een wat bittere smaak doordat er extra veel resten van opgeslagen stuifmeel en propolis in achterblijven.

Tegenwoordig kunnen we heidehoning wel slingeren door het eerst te kolben. Dit betekent dat onze imkers voor het slingeren eerst met een apparaatje met allemaal kleine pinnetjes in de met heidehoning gevulde cellen prikken, waardoor de dikke honing toch gaat vloeien. Door het vervolgens met een temperatuur van ca. 30ºC te centrifugeren, oogsten we toch keurige, zuivere heidehoning die vloeibaar is.

Als geslingerde heidehoning afgevuld in een pot een tijdje gestaan heeft, zal deze weer net zo stijf worden als in de honingraat. Heel zuivere heidehoning in een pot kun je dan ook goed herkennen aan de dikke structuur. Vuistregel is: hoe hoger het percentage heidehoning hoe stijver de honing is. Als je de pot heidehoning op kamertemperatuur op zijn kop kunt houden, zonder dat de honing er uitloopt, betreft het 100% echte heidehoning.

Waarom zijn heidehoning en heideraat zo duur?

Dat heidehoning zo duur is, heeft meerdere oorzaken. De belangrijkste oorzaak van de hoge prijs voor heidehoning is de beschikbaarheid. Omdat omstandigheden voor het verkrijgen van heidehoning maar af en toe ideaal zijn, gebeurt het regelmatig dat er enkele jaren op rij geen of nauwelijks heidehoning geoogst wordt. Gemiddeld hebben we slechts eens in de 5 jaar een goede oogst van heidehoning.

Heideraathoning is zo mogelijk nog zeldzamer: omdat bijen het bouwen van honingraat zo laat in het seizoen, pas als het echt noodzakelijk is gaan doen, komt dit slechts mondjesmaat beschikbaar. Bovendien kost het aanzienlijk meer energie voor de bijen om de raat te maken, dus is de oogst van heideraat per kast een stuk minder dan geslingerde heidehoning.

Naast de beperkte beschikbaarheid is er nog een factor die invloed heeft op de prijs van heidehoning, namelijk de hoeveelheid werk om deze honing te oogsten. Om de dikke heidehoning uit de raten te kunnen slingeren, is minimaal twee keer zo veel tijd nodig.

De vraag rijst natuurlijk: als heidehoning oogsten zoveel tijd en moeite kost, is dat dan wel allemaal de moeite waard? Nou, zeker wel, want heidehoning is een echt unieke delicatesse en bovendien ook nog eens extra gezond!

Heidehoning gezonder dan manukahoning?

Van heidehoning wordt wel gezegd dat het de gezondste honingsoort ter wereld is. Als dit waar is, betekent dit dat het de peperdure manukahoning voorbijstreeft. Maar waarop is de bewering dat heidehoning een gezondere werking heeft dan manukahoning dan gebaseerd?

Een groepje Nederlandse onderzoekers heeft de medicinale werking van heidehoning vergeleken met manukahoning, supermarkthoning, revamil (een zachte hydrofiele wondgel) en Medihoney. Uit dat onderzoek kwam naar voren dat de Nederlandse heidehoning van alle geteste varianten veruit het beste de bacteriën bestrijdt. Je kunt dus gerust stellen dat je voor de gezonde werkingen beter heidehoning kunt kopen dan de (peperdure) manukahoning!

Het onderzoek naar de gezonde werkingen van heidehoning en de andere honingsoorten is gedaan in diverse opstellingen in duplo om een evenwichtige conclusie te kunnen trekken. Uit de onderzoeken blijkt dat heidehoning werkt tegen Escherichia coli (E. coli, voedselvergiftiging), Staphylococcus aureus of MRSA (zeer resistent tegen diverse antibiotica) en de Streptococcus pyogenes (S. pyogenes, keelpijn).

Hoewel nog niet getest, heeft heidehoning naar verwachting ook een positief effect heeft op het bestrijden van de Helicobacter pylori, de bacterie die zorgt voor maagzweren en ontstekingen in de twaalfvingerige darm.

Wil je het hele onderzoek met bijbehorende uitkomsten lezen, dan kun je dit hier downloaden: Onderzoek gezonde eigenschappen Nederlandse Heidehoning